ΟΙ ΛΑΖΑΡΙΝΕΣ

Μέσα από τις αναμνήσεις μου για τις αγαπημένες και όμορφες εικόνες που τόσο φιλόφρονα και ακτινοβόλα μου χαμογελάν, ξεπηδούν οι γιορτές και τα πανηγύρια του χωριού μου, τα ήθη και τα έθιμα, οι χρονιάρες μέρες κι ο ιδιαίτερος τρόπος που γιορτάζονταν κάθε μια, από τους χωριανούς μου.

Πολλά από τα ωραία έθιμα της Ξυλόπολης έσβησαν με το πέρασμα του χρόνου κι άλλα εγκαταλείφθηκαν μετά τον πόλεμο. Έτσι μόνο ο αντίλαλός τους έρχεται από μακριά σα μια γλυκιά ανάμνηση.

Ασφαλτοστρωμένη και τσιμεντοκρατούμενη σήμερα η Ξυλόπολη. Πασπάλισε ο χρόνος με τα χέρια της εξέλιξης όλα τα παλιά και ούτε γκριντιές ούτε χωρατάδες βλέπεις πλέον. Παρά στέκουν σιωπηλοί μάρτυρες της τότε εποχής. Σιγά σιγά μέσα απ’ τη Λιγκοβάνη δραπέτευσαν όλες οι εκδηλώσεις του χθες. Μαζί τους και τ’ όνομά της. Καινούργια ήθη σαν οδοστρωτήρες ισοπέδωσαν τα ατέλειωτα σεργιάνια και τον ζουρνά.

Κάθε τραγούδι κάθε στίχος, κάθε λάλημα του ζουρνά είναι μπλεγμένα μέσα στην ύφανση της σαγκίας και της βράκας, μέσα στην πορεία των χρόνων, μέσα στις αναμνήσεις μας.

Τα χρόνια θα κυλάνε, οι άνθρωποι θ’ αλλάξουν μα, κάποιο απομεινάρι των περασμένων θα μας φέρνει κοντά σ’ αυτά που πέρασαν για να τα συγγενεύει μ’ αυτά που περνούν.

Στη Λιγκοβάνη την παραμονή του Σαββάτου του Λαζάρου κορίτσια που ονομάζονταν Λαζαρίνες μάζευαν λουλούδια με τα οποία στόλιζαν ένα καλαθάκι. Την ημέρα της γιορτής της Ανάστασης του Λαζάρου φορώντας τοπικές ενδυμασίες και κρατώντας το καλαθάκι τους με στεφάνια από λουλούδια στα μαλλιά και πολύχρωμες κορδέλες οι Λαζαρίνες προαναγγέλλανε τραγουδώντας την Ανάσταση του Λαζάρου. Κορίτσια μέχρι 12 ετών ντύνονταν Λαζαρίνες και τραγουδούσαν τα κάλαντα του Λαζάρου σε φορείς του χωριού αλλά και στους κατοίκους του πηγαίνοντας σ’ όλα τα σπίτια του χωριού.

Σήμερον έρχεται ο Χριστός

ο επουράνιος Θεός

στην πόλη Βυθανία

με κλάδους με βαϊα

Κλαίνε τον αδελφό τους

η Μάρθα κι η Μαρία

και ο Χριστός ερώτησε

τι έχετε και κλαίτε

Αν ήσουνα εδώ Χριστέ

ο Λάζαρος δεν πέθαινε

και ο Χριστός απάντησε

ο Λάζαρος δεν πέθανε

μόνο βαριά κοιμάται

Ο Λάζαρος δεν πέθανε

μόνο βαριά κοιμάται

πάμε να τον ξυπνήσουμε

Λάζαρε δεύρο έξω

φίλε αγαπημένε

Λάζαρε πες μας τι είδες

εις τον Άδη που επήγες

είδα βάσανα και φόβους

είδα βάσανα και τρόμους.

Νωρίς-νωρίς, μόλις είχαν σερβίρει το ρεβύθι απ'το μπρίκι και αράζανε οι Λιγκοβανιώτες στο αγαπημένο τους πόστο μπροστά στο παράθυρο, διέκριναν τις δύο πρώτες Λαζαρίνες με τα ανθοστολισμένα καλαθάκια τους.

Σ’ όλους άρεσε πού 'ρχονταν με τα καλαθάκια τους τα κεντημένα μ' ανοιξιάτικα λουλούδια και τους τα γέμιζαν οι νοικοκυρές μ' άβραστα αυγά για να τα βάψουν οι μανάδες τους τη Μεγάλη Πέμπτη.

Οι Λαζαρίνες ήταν καθαρά γυναικείο έθιμο και Λαζαρίνες ντύνονταν όλα τα κορίτσια από τη νηπιακή ηλικία μέχρι την ηλικία των δώδεκα ετών. Οι Λαζαρίνες επίσης θεωρούνταν ότι έφερναν υγεία σε κάθε σπίτι. Συγκεντρώνονταν συνήθως σε ένα συγκεκριμένο σπίτι του κάθε μαχαλά και από εκεί κατά ομάδες ξεκινούσαν για τα υπόλοιπα. Επισκέπτονταν όλα τα σπίτια της κοινότητας και έλεγαν το τραγούδι του Λαζάρου. Τα τραγούδια ήταν χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων και δεν λάμβαναν μέρος καθόλου άντρες.

Η φορεσιά τους ήταν γιορταστική, επιβλητική, με αρμονία χρωμάτων και τόνιζε τη γυναικεία ομορφιά. Τα κορίτσια της εποχής εκείνης προσπαθούσαν να προβάλουν τον εαυτό τους με τον πιο αγνό, γνήσιο και παραδοσιακό τρόπο.

Το Σάββατο του Λαζάρου είναι μια από τις πιο σημαντικές ημέρες της Ορθοδοξίας, αφού σηματοδοτεί αφενός το θάνατο και αφετέρου τη ζωή. Είναι το τελευταίο και το μεγαλύτερο θαύμα του Χριστού, αφού ανέστησε τον νεκρό για τέσσερις ημέρες Λάζαρο, λέγοντας τη γνωστή σε όλους μας φράση «Λάζαρε, δεύρο έξω». Η γιορτή του Λαζάρου είναι συνδεδεμένη με την αγωνία της μεταθανάτιας ζωής. Δεν είναι τυχαία η εποχή που γίνεται αυτή η γιορτή, αλλά είναι η εποχή της αναγέννησης της φύσης η οποία ξυπνάει από τη χειμερία νάρκη. Ο Λάζαρος είναι μήνυμα αισιοδοξίας και ταυτόχρονα τονίζει την παντοτινή διάθεση του ανθρώπου για ζωή.

Το έθιμο αυτό, κατά πολλούς, έχει αρχαίες ρίζες. Το έθιμο των Λαζαρίνων διαρκούσε από το Σάββατο του Λαζάρου, μέχρι και την Κυριακή των Βαΐων.

Στις ημέρες μας, εκατοντάδες χρόνια μετά το θαύμα της Ανάστασης του Λαζάρου, αν και πολλά έθιμα εορτασμού έχουν χαθεί μέσα στο χρόνο, υπάρχουν κάποιοι τόποι που κρατούν γερά τις παραδόσεις τους τις οποίες περνάνε από γενιά σε γενιά.





Aπό το βιβλίο "Το δημοτικό τραγούδι στη Μαγνησία" του λαογράφου Κώστα Λιάπη.